Slanke waaierslak

Microchlamylla gracilis (Alder & Hancock, 1844)

Family
Coryphellidae
Superfamily
Fionoidea
Suborder
Cladobranchia
Order
Nudibranchia
Superorder
Nudipleura
Subterclass
Ringipleura
Infraclass
Euthyneura
Subclass
Heterobranchia
Class
Gastropoda
Phylum
Mollusca
Kingdom
Animalia
Microchlamylla gracilis
Slanke waaierslak © Peter H. van BRAGT
Microchlamylla gracilis
Eikapsel © Peter H. van BRAGT
© Peter H. van BRAGT

Lengte

Max. ca. 18 mm.

Synoniemen

Eolis gracilis (original name)Coryphella rufibranchialis var. clavigeraEolis smaragdinaFlabellina gracilisCoryphella gracilis

Karakteristieke kenmerken

Lichaam, kop, alle uitsteeksels op de kop en de schedes van de cerata zijn transparant wit. Vertakkingen van de middendarmklier in cerata helderrood, roodbruin, soms geel of groen. Cerata: zonder pigmentstrepen; staan relatief iets uit elkaar; met alleen een witte pigmentring vlak onder de transparante spitse punt. De rhinoforen zijn nagenoeg glad, met minimale rimpelige wratten.

Te verwarren met

Lijkt op de hier veel zeldzamere Oranje bartel-waaierslak Coryphella verrucosa: deze soort is echter groter en breder; met beter herkenbare fijne wratachtige rimpels op de rhinoforen; de cerata zijn regelmatiger in lengte en positie en staan dichter tegen elkaar aan en voedt zich bij voorkeur met Penneschaft Tubularia indivisa. Is hier uitsluitend en zelden in de Noordzee waargenomen. Kan ook verward worden met de Witgestreepte waaierslak Fjordia lineata, Dubbelgestreepte waaierslak F. chriskaugei en andere soorten van de familie van de waaierslakken (Coryphellidae) die op de West-Europese kust voorkomen.

Andere kenmerken

Behoort tot de orde Nudibranchia: de echte naaktkieuwige zeenaaktslakken. Lengte tot 18 mm. De hoeken van de voorrand van de voet steken spits uit. De twee gladde spitse koptentakels zijn iets korter dan de rhinoforen. De cerata staan in 5-7 paar brede clusters op richels op de zijkanten van de rug. Meestal is alleen het eerste cluster goed herkenbaar. In vergelijking met de Oranje bartel-waaierslak Coryphella verrucosa met relatief minder cerata en meer ruimte tussen de cerata. Centrale rug en staartpunt zonder cerata.

Kleur

Lichaam is semitransparant wit. Uiterste punten van de cerata zijn transparant met daaronder een witte pigmentring die de cnidosacs maskeren. Cerata met licht- tot donkerrode vertakkingen van de middendarmklier, soms bruinachtig, geel of groen. Zie ook de prooi paragraaf. Toppen van tentakels, rhinoforen en staart met oppervlakkig wit pigment.

Eieren

Een witte onregelmatig golvende draad met omgeslagen U-vormige lussen vormt een ongestructureerde compacte kluwen en wordt meestal op de prooi afgezet. Is niet te onderscheiden van de eiersnoeren van andere waaierslakken: Oranje bartel-waaierslak Coryphella verrucosa, Paarse waaierslak Edmundsella pedata, Witgestreepte waaierslak Fjordia lineata en Dubbelgestreepte waaierslak F. chriskaugei.

Prooi

Hydropoliepen, Hydrozoa: diverse soorten hydropoliepen van het geslacht zeeboompjes Eudendrium sp.: o.a. rode dieren op Zeeboompje E. arbuscula en groene of gele slakken op E. album maar ook andere hydropoliepen.

Endo- en Ectoparasieten

Tenminste één, door de ectoparasitaire copepode Doridicola agilis aff., geïnfecteerd dier is in 2007 in de Oosterschelde waargenomen. Er zijn geen Nederlandse waarnemingen bekend van endoparasieten in deze soort.

Seizoenstrend

De soort werd in Nederland jaarlijks waargenomen. Met de meeste waarnemingen van slakken en eiersnoeren van december t/m juni. Niet in de zomer en het najaar. Elders in Europa is de soort gedurende het gehele jaar waargenomen met de meeste waarnemingen van februari t/m juni.

Verspreiding in Nederland

Vanaf 1954 in Nederland aangetroffen. De soort is algemeen in Oosterschelde en ook in de Westerschelde en op de kop van Walcheren aangetroffen. Ook in het Grevelingenmeer (zeldzaam), Noordzee en westelijke Waddenzee. Niet in het Veerse Meer en Haringvliet of aangespoeld op het Noordzeestrand. Sinds 2023 waarschijnlijk niet meer in de Oosterschelde waargenomen.

Verspreiding in Europa

IJsland, Witte Zee, Faeröer Eilanden, Noorwegen, Zweden, Denemarken, Groot Brittannië, Ierland, Duitsland, Nederland, en Frankrijk